Fotografietip: Lichtgevoeligheid/ISO voor beginners

Licht komt door je lens via het diafragma naar binnen en in een fractie van een seconde gaat de sluiter open, waardoor er licht op de sensor van je camera is gekomen.

Maar wat gebeurt er precies met dat licht? Hoe kan het dat zonder dat de hoeveelheid licht verandert je foto wel lichter of donkerder wordt? Zodra het licht door de sluiter is gekomen valt het op de sensor, wordt het geabsorbeerd en omgezet in een digitaal signaal.

Belangrijk om te weten is dat het signaal van iedere pixel nog versterkt wordt. Hoe erg dit versterkt wordt hangt af van de ISO waarde.

Hoe sterker het signaal, hoe minder daadwerkelijk licht je nodig hebt.

Maak jij liever met een analoge camera foto’s? Dan heb je geen sensor achter de sluiter van je camera zitten, maar zit er in dat geval film achter. Voordat digitale fotografie groot werd maakte iedereen op deze manier foto’s.

Het grote verschil met digitale fotografie (wat betreft belichting) is dat je bij film niet kan wisselen van ISO. Wanneer je een rolletje koopt moet je gelijk beslissen hoe lichtgevoelig de film moet zijn.

Zodra het rolletje in je camera zit is er niet meer een handig wieltje waarmee je de ISO kan veranderen. De enige oplossing voor het veranderen van de ISO waarde is het rolletje uit de camera halen en vervangen door een rolletje met een andere ISO waarde.

Tot nu toe lijkt ISO misschien een wondermiddel waarmee je elke foto kan redden van onderbelichting. Helaas is dit niet echt het geval. Het gebruik van een hoge ISO kan zeker een nadelige effect hebben op je foto.

Wanneer je een hoge ISO gebruikt krijg je namelijk last van ruis in je foto en een afname van het dynamische bereik van je foto.

Ruis

Zelfs wanneer je op de allerlaagste ISO-stand van je camera fotografeert krijg je last van een beetje zogenaamde digitale ruis. De ene pixel heeft net een andere tint gekregen als de pixel ernaast terwijl de kleur in het echt niet anders is.

Naarmate je een hogere ISO gebruikt wordt dit effect steeds groter, totdat je op een gegeven moment meer ruis hebt dan foto. Jij bepaalt natuurlijk zelf hoeveel ruis jij toelaatbaar vindt.

De hoeveelheid ruis bij een bepaalde ISO waarde verschilt per camera, er is dus niet een bepaalde grens die wij kunnen aanraden. Maar vaak is een lagere ISO is beter!

Dynamisch bereik

Het dynamisch bereik van een camera wordt uitgedrukt in stops en geeft aan hoe groot het verschil tussen het lichtste en donkerste deel in een foto is.

Naarmate je een hogere ISO instellingen gebruikt neemt het bereik van je camera af. Het gevolg hiervan is dat de foto fletser wordt, hoe sterk dat effect is hangt net als bij ruis af van de camera die je gebruikt.

In vergelijking met sluitertijd en diafragma heeft de lichtgevoeligheid van een camera weinig creatieve waarde. Je wilt immers het liefst een zo laag mogelijk lichtgevoeligheid gebruiken. Met die reden wordt het vooral als sluitpost gebruikt.

Je kiest eerst de instellingen voor de sluitertijd en diafragma, die passen bij de foto dat je wilt maken. Mocht de foto te donker worden met deze instellingen, dan verhoog je pas de ISO, totdat de foto juist belicht is.

Zo hoef je alleen maar op te letten dat de lichtgevoeligheid van je camera niet te hoog wordt en het kwaliteitsverlies dus ook niet te groot.

Na het lezen van alle informatie ben je vast benieuwd naar hoe het zit met het dynamisch bereik van jouw camera in combinatie met de ISO. Helaas hebben we hier geen vast antwoord op, omdat dit verschillend is per camera.

Deze site heeft bijna alle camera's en mobiele telefoons getest, dus kijk snel of jouw camera hier tussen zit.

Je zult zien dat wanneer je modernere camera's opzoekt in de database, ze steeds beter gaan presteren bij een hoge lichgevoeligheid. Er zijn de laatste paar jaren namelijk grote stappen gemaakt in sensortechniek.

Waar je tot een paar jaar terug echt niet boven een ISO van 400 uit kwam, kunnen moderne telefoons en camers veel beter omgaan met een hoge ISO instelling.