Fotografietips: Diafragma voor beginners

Het diafragma zit in de lens en regelt de hoeveelheid licht dat via de lens de camera binnenkomt. Wanneer je de maximale hoeveelheid licht door je lens wil laten gaan, staat je diafragma volledig open.

Wanneer je de hoeveelheid licht dat je camera binnen komt wil beperken, dan kun je het diafragma gedeeltelijk of volledig sluiten.

De maximale diafragmaopening wisselt per lens. Lenzen die een grote opening hebben worden ook wel lichtsterke lenzen of snelle lenzen genoemd. Hoe lichtsterker een lens is, hoe meer je er voor betaald.

Dit komt omdat de lens fysiek groter moet worden en er een duurdere soort glas gebruikt moet worden.

Een lens met een diafragma van f1.4 is superlichtsterk. Daarentegen is een lens met een diafragma van f5.6 helemaal niet lichtsterk. De maximale diafragmaopening van een lens staat altijd op de lens vermeld.

Bijvoorbeeld als volgt: Nikon AF-S 35mm f/1.8 of Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6.

Variabel diafragma

Valt het je op dat bij de tweede bovenstaande genoemde lens twee diafragmaopeningen staan vermeld? Dit komt omdat de maximale diafragmaopening dat je kunt gebruiken verandert naarmate je meer inzoomt.

Tip: Wanneer je de handmatige stand op je camera gebruikt is het niet wenselijk dat je diafragma veranderd wanneer je inzoomt. Wanneer je dit wilt voorkomen moet je de camera instellen op een diafragma instelling die gelijk of hoger is dan het hoogste getal dat op de lens staat.

Vast diafragma       

Naast de lenzen met een variabel diafragma zijn er ook lenzen met een vast diafragma over het hele zoom bereik. De lenzen met een vast diafragma zijn veel groter en zwaarder dan lenzen met een variabele diafragma.

In de vorige blog hebben we al eens uitgelegd hoe stops werken. Voor iedere stop die je verandert, verdubbel of halveer je de hoeveelheid licht.

Wanneer je het diafragma met 4 stops vergroot komt er dus 16 keer meer licht door de lens naar binnen.

Het diafragma wordt uitgedrukt als een kleine letter f met een schuine streep en daar een getal achter. Als dit getal hoger wordt beperkt het diafragma de hoeveelheid licht meer.

Bij het diafragma gaat dit in stappen van 1.414.

Gaat jouw hoofd er al van duizelen? Om het allemaal te verduidelijken hebben we hiernaast een afbeelding geplaatst waarin alle stops weergegeven worden.

Hier wordt het pas echt spannend! Door het diafragma te veranderen regel je namelijk niet alleen de hoeveelheid licht dat naar binnen komt, het heeft ook een grote invloed op de scherptediepte van je foto.

Naarmate je een kleiner f getal gebruikt (grotere lensopening) is er een klein gedeelte scherp in de foto, dit levert je veel creatieve vrijheid op. Bij portretfotografie kan het een erg mooi effect opleveren wanneer de hele achtergrond niet scherp is.

Om dit effect goed te illustreren wordt hiernaast een afbeelding weergegeven waarbij we dezelfde foto met 3 verschillende diafragma openingen hebben genomen. De eerste foto is gemaakt op f/11, de 2e op f/5.6 en de 3e op f/1,8.

In sommige gevallen is het belangrijk dat een groot deel van de foto scherp is. Denk bijvoorbeeld aan een mooi landschap, daarbij is het helemaal niet wenslijk dat een deel van de foto niet scherp is.

Uiteraard willen we je aanmoedigen om zo veel mogelijk diafragma instellingen te proberen. Ga experimenteren en kijk wat jij het beste vindt passen bij de foto die je probeert te maken.

We willen je wel een beetje op weg helpen met een paar voorbeelden. Per voorbeeld wordt uitgelegd waarom wij juist deze instellingen geschikt vinden.

Straatfotografie f/9.

Bij straatfotografie is het erg belangrijk om het moment te vangen. Je ziet iets en wilt het op de foto hebben. Een paar seconde later is het moment meestal alweer voorbij. Het is dus essentieel dat het in een keer goed gaat.

Wij zouden bij straatfotografie voor een diafragma instelling van f/9 gaan. Op die manier heb je een groot gebied wat scherp is, mocht je er met scherpstelen per ongeluk een beetje naast zitten, dan merk je daar weinig van.

Daarnaast komt er nog genoeg licht binnen om overdag goede foto’s te kunnen maken.

Portretfotografie f/2.8.

Bij portretfotografie gaat alles om de persoon waar je een foto van wilt maken. De achtergrond kan dan ook alleen maar afleiden. Wij raden je aan om een zo laag mogelijk diafragma kiezen.

Op deze manier is de achtergrond niet scherp en valt de persoon meer op. Wij zouden voor f/2,8 of nog lager zou gaan.

 f/11-22 lange sluiter.

Als je een zo lang mogelijke sluitertijd wilt gebruiken is het verstandig om en klein diafragma te gebruiken. Ergens tussen f/11 en f/22 zit je over het algemeen goed.

Probeer het kleinst mogelijke diafragma te vermijden, dit zorgt namelijk in veel gevallen voor minder scherpte in de foto.

Geen enkele lens is helaas perfect. Zelfs de allerduurste lenzen hebben last van enige vorm van onscherpte. Door je diafragma aan te passen kun je echter om een groot deel van deze onscherpte heen werken.

Lenzen zijn over het algemeen in het midden van het diafragmabereik het scherpste. Een Nikon 18-55mm f/3.5-5.6 is bijvoorbeeld bij f/8 het scherpst.

Een ander voordeel van niet met een volledig open diafragma fotograferen is het gebrek aan lichtafval. Wanneer je de maximale lensopening gebruikt heb je vaak last van minder licht in de hoek van je foto.

Lichtafval kun je ook voorkomen door je diafragma dicht te draaien.